Ze względu na coraz bardziej zacierającą się granicę między mediami społecznościowymi a rzeczywistością – sposób, w jaki prezentujemy się w Internecie, staje się przedłużeniem naszego „ja”. Pytanie: czy to moje „prawdziwe ja”? Media społecznościowe są jak technologiczne lustro z aplikacjami, filtrami, nakładkami i retuszem. Zarówno wizerunkowym, jak i osobowościowym. Badania, ale i praktyka pokazuje, że skłaniamy się ku konstruowaniu narracji online, która uosabia to, jak chcemy być postrzegani przez innych, a nie to, kim naprawdę jesteśmy.
Robimy wszystko, by zostać zakwalifikowanymi do konkretnej grupy, do której się odwołujemy, a szczególnie widać to u osób bardzo młodych osób (wiek 13-17 r.ż. Pew Research Center). Tym bardziej, że według danych z 2021 r. z serwisów społecznościowych korzysta ok. 83% osób powyżej 13 roku życia i ponad 50% całej światowej populacji (Globalny raport Digital 2021). Pytanie: czy nasz świat „rozgrywa się online”? Najnowsze dane to sugerują: prawie 53,6% światowej populacji korzysta z co najmniej jednej platformy mediów społecznościowych.
Pomimo wzrastającej liczby kanałów mediów społecznościowych, rynek się rozwijał, zwiększając się o 13% w ciągu tylko jednego roku (w latach 2020-2021). Statystyki pokazują również, że liczba użytkowników wzrosła prawie dwukrotnie z 2,31 mld w 2016 r. do 4,20 mld w 2021 r. Eksperci przypisują wzrost popularności mediów społecznościowych powszechnemu korzystaniu ze smartfonów, ponieważ prawie 4,15 miliarda użytkowników korzysta z telefonów komórkowych, aby uzyskać dostęp do swoich ulubionych społecznościówek.
Według ankiety przeprowadzonej przez Data Reportal wynika, że głównym powodem, dla którego korzystamy z mediów społecznościowych, jest utrzymywanie kontaktu z rodziną i przyjaciółmi (48,6%, w wieku od 16 do 64 lat). Kolejne to: wypełnianie wolnego czasu (36,3%); czytanie wiadomości (35,2%); znajdowanie zabawnych lub rozrywkowych treści (30,9%); sprawdzanie aktualnych wydarzeń (29,3%); poszukiwanie inspiracji zarówno „jak coś zrobić” i „co i jak kupić”, to ¼ aktywności (27,5%), a śledzenie celebrytów lub influencerów zajmuje nam ⅕ aktywnosci (20,7%). To już wiemy, że jesteśmy w społecznościówkach. Są jedną z form naszej aktywności.
Pytanie: z których mediów korzystamy? Według badań 97% osób w wieku 13-17 lat korzysta z platform społecznościowych, takich jak Instagram, Snapchat i TikTok (Pew Research Center w 2018 r.).
Dzięki tym aplikacjom obserwujemy trendy, które stają się coraz bardziej atrakcyjne dla nastolatków. Prym wiedzie tu TikTok dzięki, któremu film o modzie, jedzeniu, a nawet konkretny format dźwięku lub wideo, jak podkreślają badacze, jest jak wirus i wywołuje efekt domina.
Niezależnie od tego, czy jest to nowa para spodni, czy makaron z pomidorami – trendy w ciągu kilku dni przenoszą się z Internetu do rzeczywistości. Trendy tworzą kulturę konformizmu; jeśli ktoś nie jest na bieżąco z tym, co jest „w necie”, szybko jest klasyfikowany jako „inny”. Osoby, które noszą określone ubrania lub słuchają muzyki, która nie jest uważana za odpowiadającą dzisiejszym trendom, są natychmiast negatywnie oceniane.
Zamiast wybierać, w co ubrać się lub jak się zachowywać, kierując się osobistymi preferencjami, podlegamy narzuconym w mediach społecznościowych trendom. W konsekwencji poczucie własnej wartości zaczynamy opierać wyłącznie na subiektywnej ocenie zewnętrznej. Pytanie: to co dzieje się z naszym „ja”? Media społecznościowe narzucają kierunek myślenia oraz kreują wzorce zachowań – mówiąc wprost, ograniczają indywidualność, przy jednoczesnym obdzieraniu z intymności w różnych aspektach.
Wszystko staje się ogólnodostępne, publiczne umożliwiając prawie każdemu dostęp do wiedzy na nasz temat – od tego, w co się ubieramy, gdzie jesteśmy, co jemy, po to z kim spotykamy się, co myślimy i co planujemy. Powtarzane i rozprzestrzeniające się jak wirus trendy – szczególnie te promowane na TikToku, jak popularny dźwięk lub wideo, szybko przeradza się w codzienne zachowanie. Manieryzmy, tańce i frazy z aplikacji stają się głównym nurtem, a w efekcie wszyscy zaczynają działać tak samo.
Pytanie: czy to moje „ja” jest widoczne? Media społecznościowe często zyskują rangę najważniejszych spraw. Jednak – tak ostatnio promowana – „rolka z wyróżnieniami” nie jest tylko przypadkowym podsumowaniem osobistych sukcesów. Jest starannie dobrana, tak aby pasować do estetyki lub grupy, do której chcemy przynależeć. W rezultacie powszechne stało się formułowanie wyobrażeń i oczekiwań na temat osoby na podstawie jej obecności w Internecie.
Niezależnie od tego, czy ktoś publikuje zdjęcia grupowe z użyciem filtrów, rozmyte selfi, czy ujęcia grupy, klasyfikujemy je zgodnie z ich estetyką na Instagramie i odpowiednio oceniamy. Jednostka znika w kolektywie. Poglądy i opinie stają się coraz bardziej spolaryzowane, ponieważ czyjaś aktywność online prowadzi do interakcji tylko w przestrzeniach, które nieustannie powtarzają ich opinie, pozostawiając bardzo mało miejsca na niuanse lub dyskusję. To z kolei prowadzi do większej radykalizacji i oceniania drugiej osoby tylko poprzez jedną wypowiedź, jeden aspekt, np. na Instagramie. Warto przyjrzeć się, w jaki sposób media społecznościowe wpływają na naszą autoprezentację i jak inni przez to nas postrzegają. Ponieważ pula informacji, do których mamy dostęp, staje się coraz bardziej ujednolicona, ważne jest, aby rozwijać swoje przekonania i osobowość, niezależnie od wpływów online. Pamiętajmy: media społecznościowe zmieniają życie i zmieniają sposób, w jaki wchodzimy w interakcje z rodziną, przyjaciółmi, znajomymi i jakie mamy kontakty zawodowe. Prawdę mówiąc to nie są media społecznościowe – tylko media marketingowe. My jesteśmy „produktami”, a nasza uwaga, czas, zaangażowanie jest sprzedawane „klientom”, którzy wywołując trendy lub wpisując się w nie – sprzedają nam swoje produkty czy usługi. Ale to już na kolejną odsłonę prawdziwego oblicza technologii.
Źródła:
